یک ساعت معمولی فقط زمان را نشان میدهد، اما هر قابلیتی فراتر از آن در مکانیزم ساعت ، به عنوان یک پیچیدگی (Complication) شناخته میشود. در بیش از ۶۰۰ سال تاریخ ساعتسازی، هر ویژگی جدید در ساخت و طراحی ساعت سازوکار درونی آنها را پیچیده‌تر کرده و همین باعث شده این قابلیت‌ها در میان علاقه‌مندان به ساعتهای مکانیکی ارزش زیادی پیدا کنند.
پیچیدگیها عملکردهایی فراتر از زمان را ارائه می‌دهند؛ مثل تقویم، زنگ هشدار، توربیلون یا زمان دوگانه (Dual Time Zones). برای افزودن این عملکردها، به مکانیزم‌های دقیق‌تر و قطعات بیشتری نیاز است که در نهایت، ساعتهایی با جزئیات فنی چشمگیر خلق میشوند. این مقاله، یک راهنمای خرید ساعت برای افراد علاقه‌مند به ساعتهای خاص و پیشرفته میباشد.
پیچیدگی‌های نمایش تاریخ (DATE COMPLICATIONS)
نمایش تاریخ ساده‌ترین نوع پیچیدگی در ساعتها به شمار می‌رود اما با این وجود می‌تواند برای عموم مخصوصا در انواع ساعت مچی بسیار کاربردی باشند. در اکثر ساعتها، تاریخ در پایان ماه‌های ۳۰ روزه و فوریه نیاز به تنظیم دستی دارد. در ادامه با انواع پیچیدگی و مکانیزم ساعت ها در نمایش تاریخ آشنا می‌شویم.
نمایشگر تاریخ (DATE WINDOW)
یکی از رایج‌ترین پیچیدگیها، پنجره تاریخ است که با یک پنجره کوچک روی صفحه، تاریخ را نشان میدهد. در این پنجره از اعداد 1 تا 31 قرار گرفته‌اند که نشان می‌دهند در چندمین روز از ماه قرار داریم. تاریخ با دیسک شماره‌دار زیر صفحه نمایش داده میشود.
این نوع تقویم در ساعت های مکانیکی ساده‌ترین نوع تقویم است و در پایان هر ماه کوتاه‌تر از 31 روز، باید به صورت دستی تنظیم شود.
نمایشگر تاریخ دو پنجره‌ای (LARGE DATE)
در این نوع پیچیدگی که با نام‌های Big Date، Grande Date یا Panorama Date نیز شناخته میشود، تاریخ با اندازه‌ای بزرگ‌تر و هر رقم در یک پنجره جداگانه روی صفحه ساعت مچی نمایش داده میشود.
در این مدل‌ها، از دو دیسک جداگانه برای نمایش رقم دهگان و یکان استفاده میشود. در این نوع مکانیزم ساعت در نمایش تاریخ نیز باید در پایان ماه‌های کمتر از 31 روز تاریخ به صورت دستی تنظیم شود.
نمایشگر روز و تاریخ (DAY/DATE WINDOW)
در این سبک، ساعتها روز هفته و روز ماه را در دو پنجره جداگانه نمایش می‌دهند. در تنظیم این ساعتها یکبار تنظیم روز هفته کافی است اما مانند دو پیچیدگی قبلی روز هر ماه باید در آخر ماه‌هایی که 31 روز ندارند تنظیم شود.معمولاً این تنظیم با پیچ تنظیم (Crown) انجام میشود؛ چرخش در یک جهت روز را تغییر میدهد و در جهت دیگر تاریخ را؛ برخی مدل‌ها دکمه‌ای کوچک در کنار قاب دارند که با ابزار مخصوصی به نام استایلوس (Stylus) تنظیم میشود.
مکانیزم ساعت هایی از این نوع نیز دارای دو دیسک چرخشی هستند که به صورت مستقل از هم کار می‌کنند.
تاریخ با عقربه اشاره‌گر (POINTER DATE)
در این نوع پیچیدگی، به جای پنجره، از یک عقربه برای اشاره به روز ماه روی مقیاس عددی در لبه‌ی صفحه و کنار اعداد زمان یا یک دایره مجزا بسته به نوع طراحی ساعت ، استفاده میشود.
تقویم سه‌گانه (TRIPLE CALENDAR)
این پیچیدگی روزهفته، روز ماه و اسم ماه را به‌طور همزمان نمایش میدهد. این مکانیزم ساعت نیز در پایان ماه‌های کوتاه‌تر نیاز به تنظیم دستی نمایشگر یا عقربه نمایش روز ماه دارد.
اطلاعات بسته به طراحی ساعت ممکن است از طریق پنجره‌ها، زیرصفحه‌ها یا عقربه‌ها نمایش داده شوند.
پیچیدگی‌های تقویمی پیشرفته (CALENDAR COMPLICATIONS)
بیشتر ساعتهای تقویم‌دار نیاز دارند که پس از پایان ماه‌های کوتاه، تاریخ آنها بهصورت دستی تنظیم شود. برای حل این مشکل، ساعت‌سازان دو پیچیدگی پیشرفته‌تر ایجاد کردند که تا زمانی که ساعت کوک و فعال بماند، نیازی به تنظیم مجدد ندارند.
تقویم دائمی (PERPETUAL CALENDAR)
تقویم دائمی یکی از پیشرفته‌ترین پیچیدگیها در ساعتسازی است. این نوع ساعتها بهصورت خودکار، روز ماه، روزهفته، اسم ماه و سالهای کبیسه را تا سال ۲۱۰۰ بدون نیاز به تنظیم دستی نمایش می‌دهند.
استفاده از این پیچیدگی، علاوه بر دقت و مهندسی دقیق در مکانیزم ساعت ، به طراحی هنرمندانه نیز در اجزای مختلف ساعت مچی نیاز دارد.
تقویم سالانه (ANNUAL CALENDAR)
برای اولین بار در سال ۱۹۹۶ توسط برند معتبر پتک فیلیپ (Patek Philippe) یکی از بزرگترین سازندگان ساعت های لوکس معرفی شد، تقویم سالانه تنها یک بار در سال، یعنی در پایان ماه فوریه، نیاز به تنظیم دستی دارد. این پیچیدگی از نظر عملکرد، بین تقویم سه‌گانه و تقویم دائمی قرار میگیرد.
تقویم سالانه سالهای کبیسه را در نظر نمی‌گیرد و پس از نمایش روز ۳۱ فوریه، مستقیماً به اول مارس تغییر می‌یابد. این ویژگی با جبران تفاوت بین ماه‌های ۳۰ و ۳۱ روزه، نسبت به تقویم‌های ساده کاربردیتر است.
برترین برندهای ساعت سازی دنیا را در مقاله «12 تا از بهترین و معروف ترین برندهای ساعت لوکس» بشناسید.
ساعت های کمیاب و کلکسیونی در گاری فرخی
اگر به خرید ساعتهای کلکسیونی و کمیاب دنیا علاقه‌مند هستید بدون شک جواهری فرخی می‌تواند شمارا شگفت‌زده کند.
پیچیدگی‌های کرونوگراف (CHRONOGRAPH COMPLICATIONS)
کرونوگراف قابلیتی در مکانیزم ساعت است که به ساعت امکان میدهد زمانسنجی دقیق را بدون اختلال در عملکرد اصلی نمایش زمان انجام دهد. از ثبت زمان‌های بسیار کوتاه (0/01 ثانیه) تا بازه‌های چند ساعته، این قابلیت در بسیاری از ساعتهای حرفه‌ای دیده میشود.
کرنوگراف با کرنومتر متفاوت است؛ کرونومتر یک گواهی دقت است، اما کرونوگراف یک عملکرد زمانسنجی است.
کرونوگراف ساده (SIMPLE CHRONOGRAPH)
در این نوع، عقربه‌ی ثانیه‌شمار ساعت برای اندازهگیری ثانیه‌های سپری شده و صفحه‌های کوچک روی صفحه اصلی مخصوص دقیقه و ساعت زمان سپری‌شده را نمایش می‌دهند؛ در برخی ساعتها نیز برای اندازهگیری ثانیه‌های سپری شده هم یک صفحه مخصوص مانند صفحات دقیقه و ساعت وجود دارد.
این عملکرد با استفاده از دکمه‌های فشاری روی قاب کنترل میشود. برخی ساعتها یک دکمه دارند، اما طراحی دو دکمه‌ای توسط برند Breitling در سال ۱۹۲۳ رایج شد که یک دکمه برای شروع و توقف، و یک دکمه برای ریست کردن زمان کرنوگراف است.
کرونوگراف فلای‌بک (FLYBACK CHRONOGRAPH)
در کرونوگراف معمولی، برای اندازهگیری چند دوره متوالی باید ابتدا زمانسنج را متوقف (Stop) کرده، سپس ریست (Reset) کنید و دوباره شروع (Start) نمایید. اما در کرونوگراف فلای‌بک، با فشردن یک دکمه خاص، عقربه‌های کرونوگراف بلافاصله بدون توقف قبلی به صفر بازمی‌گردند و دوباره شروع به شمارش می‌کنند.
این ویژگی برای زمان‌گیری‌های لحظه‌ای و دقیق بسیار کاربردی است.
کرونوگراف دوزمانه (Rattrapante Chronograph)
ساعتهای دارای این قابلیت، دو عقربه کرونوگراف ثانیه‌شمار هم‌محور دارند که با فشردن دکمه مخصوص، یکی از عقربه‌ها متوقف میشود تا بتوان یک زمان میانی را ثبت کرد، در حالی که عقربه دوم به حرکت خود ادامه میدهد. سپس با فشار مجدد دکمه، عقربه دیگر هم زمان دوم را ثبت میکند.
این قابلیت در ساعتهای پیشرفته و گرانقیمت یافت میشوند که برای رویدادهایی که زمان شروع یکسان اما زمان پایان متفاوتی دارند کاربردی هستند؛ مثل مسابقه سرعت بین دو خودرو.
کرونوگراف با چند عملکرد یا مقیاس (CHRONOGRAPH SCALES)
مقیاس‌های اضافی در مکانیزم ساعت های کرنوگراف، برای فعالیت‌های تخصصی بجز اندازه گیری زمان. این مقیاس‌ها توسط عقربه کرنوگراف اندازهگیری میشوند که شامل:
تاکیمتر (Tachymeter): اندازهگیری سرعت بر اساس مسافت ثابت که در ساعتهای مسابقه‌ای رایج است و معمولاً روی قاب خارجی قرار دارد.
پالسومتر (Pulsometer): برای اندازهگیری ضربان قلب با شمارش تعداد ضربان در یک بازه زمانی خاص.
تلمتر (Telemeter): برای سنجش فاصله تا رویدادهای قابل شنیدن (مثل رعد و برق) بر اساس اختلاف زمان بین دیدن و شنیدن.
پیچیدگی‌های مسافرتی (TRAVEL COMPLICATIONS)
ساعتهای مسافرتی برای نمایش چندین منطقه زمانی طراحی شده‌اند و در میان خلبانان، نیروهای نظامی و افرادی که سفرهای زیادی دارند، بسیار محبوب هستند.
ساعتهای GMT / نمایش زمان دو منطقه (DUAL TIME ZONE)
این قابلیت در ساعتهای GTM به شما امکان میدهد که علاوه بر ساعت اصلی (زمان محلی)، ساعت یک منطقه زمانی دیگر (مثلاً شهر یا کشوری در نقطه‌ای دیگر از جهان) را نیز همزمان روی ساعت مشاهده کنید. معمولاً این ساعت دوم با یک عقربه اضافی (معمولاً عقربه 24 ساعته) یا یک صفحه کوچک (ساب‌دایال) نمایش داده میشود.
برخی مدل‌های پیشرفته، امکان پیگیری سه منطقه زمانی را نیز دارند.
ساعتهای مناطق زمانی جهان (WORLD TIME ZONE)
ساعتهای World Time با یک حلقه ۲۴ ساعته و نمایش نام ۲۴ شهر مهم جهان، زمان را در تمام مناطق زمانی به‌طور همزمان نشان می‌دهند. این قابلیت به کاربران امکان میدهد در یک نگاه، زمان تمام نقاط مهم جهان را مشاهده کنند.
طراحی ساعت هایی با این پیچیدگی معمولا به این صورت است که نام شهرها در یک حلقه جدا از حلقه اعداد 1 تا 24 درج شده و با چرخاندن آن حلقه می‌توانید ساعت مربوط به هریک از شهرها را ببینید.
سفارش ساعت های لوکس برندهای مشهور
جواهری فرخی با بیش از صد سال سابقه درخشان در حوزه جواهرات و ساعتهای لوکس می‌تواند کمیاب‌ترین ساعتها را برای شما تهیه کند.
سایر پیچیدگیها (Other Complications)
برخی پیچیدگی ها نیز در هیچ یک از دسته های قبل قرار نمی‌گیرند اما در مکانیزم ساعت مچی می‌توانند بسیار کارآمد باشند و ارزش ساعت را به طور چشمگیری افزایش دهند. این قابلیت‌ها از اکثر پیچیدگی‌های قبلی پیشرفته‌تر و کمیاب‌تر هستند که در ادامه با آنها آشنا می‌شویم.
نمایش وضعیت چرخه ماه (Moon Phase)
پیچیدگی فاز ماه یکی از محبوب‌ترین و چشم‌نوازترین قابلیت‌ها در مکانیزم عملکردی و طراحی ساعت ها است. این ویژگی بیشتر جنبه زیبایی و هنری دارد و معمولاً در ساعتهای لوکس و کلاسیک دیده میشود. قابلیت فار ماه، نه‌تنها از نظر کارایی و مهندسی بسیار کارآمد و پیچیده است، بلکه از نظر زیبایی بصری نیز توجهات بسیاری را به ساعت مچی دارای این قابلیت جلب میکند.
پیچیدگی فاز ماه، مرحله‌ی فعلی ماه را نمایش میدهد؛ اعم از ماه نو، ماه کامل، نیمه ماه یا ربع ماه. چرخه‌ی قمری کامل برابر است با ۲۹ روز، ۱۲ ساعت، ۴۴ دقیقه و ۳ ثانیه.
ساعتهایی با این قابلیت، با استفاده از یک دیسک چرخان و پنجره‌ای گرافیکی، فاز ماه را همان‌طور که از زمین دیده میشود نمایش می‌دهند.
برای آشنایی جامع با ساعتهای لوکس و ارزش آنها، مقاله «شناخت و بررسی ساعت های لوکس» را مطالعه کنید.
اعلام صوتی زمان (Minute Repeater)
پیچیدگی تکرارگر یکی از شاهکارهای فنی در صنعت ساعتسازی به شمار می‌رود که کاربرد اصلی آن در زمانی بود که نور کافی برای دیدن ساعت نبود، یعنی پیش از عصر نور مصنوعی اما امروزه بیشتر برای افراد نابینا یا ساعت های مچی لوکس و کلسیونی است.
با فشردن اهرمی خاص روی قاب، ساعت از طریق زنگ‌های مکانیکی، زمان را اعلام میکند.
انواع رایج آن:
تکرارگر دقیقه‌ای (Minute Repeater): ساعت، ربع ساعت و دقیقه‌ها را اعلام میکند.
تکرارگر ربع‌ساعتی (Quarter Repeater): تنها ساعت و ربع ساعتها را به صدا درمی‌آورد.
امروزه، این قابلیت به دلیل مهندسی پیچیده و صدای آکوستیک دلنشین، بسیار ارزشمند و کمیاب است.
نمایشگر میزان انرژی (Power Reserve Indicator)
ساعتهای مکانیکی دارای مدت‌زمان مشخصی برای ذخیره انرژی و ادامه کار هستند و پس از آن باید مجدد کوک شوند. به‌طور معمول، ساعتهای دستی بین ۳۶ تا ۴۲ ساعت و ساعتهای اتوماتیک بین ۴۸ ساعت تا حتی از ۱۰ روز ذخیره انرژی دارند.
شاخص ذخیره انرژی به کاربر نشان میدهد که چه مقدار انرژی در فنر اصلی باقی مانده و چه زمانی نیاز به کوک مجدد دارد.
ساعتهای موتور دستی و موتور اتوماتیک دو نوع ساعت های مکانیکی هستند. برای آشنایی کامل با انواع موتور ساعتها و گواهی‌های اعتبار و ارزش آنها مقاله «انواع موتور ساعت» را مطالعه کنید.
توربیلون (Tourbillon)
توربیلون یک مکانیزم ساعت پیشرفته است که اولین بار در سال 1795 توسط آبراهام لوئیس ابداع شد و از پیچیده‌ترین مکانیزم‌ها در ساعتسازی است که برای حل مشکل ناهمگونی حرکت در موقعیت‌های مختلف طراحی شده است. در حالت عادی، اسکیپ‌منت (Escapement) تحت تأثیر گرانش زمین عملکرد یکسانی ندارد؛ به‌ویژه وقتی موقعیت ساعت تغییر میکند.
توربیلون با قرار دادن اسکیپ‌منت (اجزای اصلی و حساس عملکردی ساعت) درون یک قفس چرخان که به طور مداوم حرکت میکند، تأثیرات گرانش را خنثی می‌سازد و دقت زمانی را افزایش میدهد. توربیلون بیشتر جنبه هنری و مهندسی پیشرفته دارد و دقت ساعت را بالا می‌برد، ولی به دلیل پیچیدگی ساخت، قیمت ساعتهای دارای این مکانیزم بسیار بالا است. چرخش توربیلون معمولاً در قاب ساعت دیده میشود تا زیبایی حرکت چرخش آن قابل مشاهده باشد.
از نمایش ساده‌ی تاریخ گرفته تا مکانیزم‌های پیچیده‌ای مانند توربیلون و تکرارگر دقیقه‌ای، پیچیدگی‌های ساعتها نماد واقعی تلفیق مهندسی، هنر و دقت هستند. هر ویژگی، سطحی تازه از کارایی، زیبایی و نوآوری مکانیکی را به ساعت می‌افزاید و آن را از یک ابزار زمانسنج ساده به شاهکاری مکانیکی و هنری تبدیل میکند.
سوالات متداول (FAQ)
در دنیای ساعتسازی، هر قابلیتی فراتر از نمایش ساعت و دقیقه به عنوان یک پیچیدگی (Complication) شناخته میشود؛ مانند تقویم، کرونوگراف، فاز ماه یا ساعتهای چند زمانه.
تقویم دائمی (Perpetual Calendar) کمترین نیاز به تنظیم دارد و حتی سالهای کبیسه را نیز بهصورت خودکار در نظر میگیرد. فقط کافیست ساعت کوک و فعال بماند.
ساعت کرونوگراف ساعتی است که علاوه بر نمایش زمان، دارای عملکرد زمانسنجی نیز میباشد. انوع این ساعت معمولاً دارای دو یا سه دکمه در کنار قاب هستند که به شما امکان میدهد با فشار آنها زمانسنج را شروع، متوقف و ریست کنید.
کرونوگراف: یک عملکرد زمانسنجی است که به شما امکان میدهد مدت زمان رویدادها را اندازهگیری کنید.
کرنومتر: یک ساعت دارای گواهی دقت بالا از مراجع رسمی (مانند COSC) است.
بله. ساعتهای دستی معمولاً هر ۲ روز یکبار نیاز به کوک دارند و ساعتهای اتوماتیک در صورت استفاده روزانه، خودبهخود کوک میشوند. اگر چند روز استفاده نشوند، ممکن است متوقف شوند و نیاز به کوک دستی داشته باشند.
GMT / Dual Time Zone: فقط دو منطقه زمانی را بهصورت همزمان نشان میدهد.
World Time: زمان ۲۴ شهر اصلی جهان را همزمان نمایش میدهد و برای سفرهای بینالمللی کاربردیتر است.
Tourbillon یک قاب چرخان است که بخشهای اصلی موتور ساعت را در خود میچرخاند تا اثر گرانش زمین بر دقت ساعت کاهش یابد. این قابلیت بیشتر در ساعتهای کلکسیونی و لوکس دیده میشود.
در تئوری بله، اما بسیار کمیاب و گرانقیمت هستند. ساعتهایی با ترکیب چندین پیچیدگی مانند تقویم دائمی، توربیلون و Minute Repeater از شاهکارهای صنعت ساعتسازی محسوب میشوند و تولید آنها به مهارت فوقالعاده نیاز دارد.
برای مشاهده و شناخت شاهکارهای دنیای ساعت سازی مقاله «25 تا از معروف ترین و گران ترین ساعت های دنیا» را بخوانید.
جواهری فرخی
جواهری فرخی
گالری جواهرات فرخی علاوه بر فعالیت در زمینه طراحی و ساخت جواهرات خاص و باکیفیت (تنها در یک نمونه یا در تعداد خیلی معدود)، در زمینه تهیه و ارائه بهترین جواهرات از برندهای معتبر بینالمللی نیز فعالیت میکند. این جواهرات از گردنبند، انگشتر و دستبندها گرفته تا ساعتهای لوکس از برندهای معتبری مانند رولکس و پتک فیلیپ را شامل میشوند. می‌توانید با برقراری ارتباط یا رزور وقت و حضور در گالری فرخی انواع جواهرات را مشاهده کنید و از موجودی گالری اطلاع یابید.